Uit de Sufi traditie is er de volgende parabel. Een wijze sufimeester diende een kalief die door tegenspoed verslagen werd door een andere kalief. Omdat de nieuwe kalief ook alle vertrouwelingen van de oude kalief liet doden, verzocht de sufimeester om een onderhoud. Daarin stelde de sufimeester dat de nieuwe kalief voor dat zijn dood alleen maar tot teleurstelling zou leiden, omdat hij dood niet in staat zou zijn het paard van de kalief te laten vliegen. En wilde de nieuwe kalief dan geen vliegend paard. Daar had de kalief wel oren naar en dus werd afgesproken dat de sufimeester een jaar de tijd zou hebben om het paard van de kalief te laten vliegen.
Terug in zijn school vroeg een van zijn leerlingen of de sufimeester überhaupt wel paarden kon laten vliegen, waarop de sufimeester antwoordde: “Op deze wijze leef ik een jaar langer. In een jaar kan veel gebeuren. Misschien wordt ook deze kalief binnen een jaar verslagen. Misschien kan ik ontsnappen of wat dan ook. En bovendien, misschien lukt het me wel om dat paard te laten vliegen!”
Andere mensen refereren aan Gurdjief als bron van het Enneagram. Het wordt echter allemaal weinig aangetoond. Wat dat betreft houd ik me vast aan de manier waarop ik het geleerd heb, namelijk via de zogenaamde orale traditie. Binnen de orale traditie wordt de kennis over het Enneagram mondeling overgedragen.
Dit werkt veel beter dan met behulp van boeken. Natuurlijk is het goed en makkelijk om een boek te hebben om als naslagwerk te dienen om op die manier een goed overzicht te krijgen van alle eigenschappen van elk type. Maar het vaststellen van wie welk type is, is een proces dat alleen tot zekerheid en inzicht leidt wanneer dat gebeurt tijdens een gesprek. Door te kijken en te luisteren hoe de ander reageert, kun je tot zekere conclusies komen. Of je kijkt en luistert goed naar wat iemand zegt en hoe hij of zij reageert en je test of je vermoedens bewaarheid worden.
De vroegste referentie naar het Enneagram dat hard op papier staat, is Ichazo. Ichazo heeft in de jaren zeventig enkele seminars gehouden over het Enneagram in Zuid-Amerika. Hoewel Ichazo van mening was dat het Enneagram vooral mondeling door gegeven moest worden, heeft hij toch de psychiater Naranjo uit Chili toestemming gegeven om over het Enneagram te publiceren. En daarmee is het Enneagram langzaam maar zeker bekend geworden.
De reden dat Naranjo over het Enneagram mocht publiceren is dat hij als psychiater gebruik maakte van Gestalttherapie, een van de voorlopers van NLP. Dat betekende dat Naranjo daadwerkelijk wat deed met de kennis over je persoonlijkheid die je met het Enneagram opdoet. Want dat is de grote vraag. Wat doe je met die kennis als die eenmaal hebt opgedaan?
Uit een overvloed van wetenschappelijke studies naar de slechte resultaten van reguliere psycho-therapie, is gebleken dat kennis van een probleem het probleem niet oplost. Op papier klinkt het idee dat inzicht tot oplossingen leidt mooi, maar helaas blijkt in de praktijk dat inzicht in het probleem niet helpt.
In plaats van te praten over vroeger en het verleden en te focussen op wat er allemaal misgegaan is, blijkt het veel beter te werken om mensen nieuwe manieren van gedrag te leren waarmee ze nu nare gevoelens kunnen stoppen en weer kunnen focussen op wat goed gaat de komende tijd. Het mooie aan het verleden is juist dat het voorbij is. Als er nare dingen gebeurd zijn vroeger, dan is het vooral zaak om dat te laten rusten en niet alles weer te laten herbeleven. Met de NLP technieken van vandaag de dag is dat ook niet meer nodig.
En juist hier helpt kennis van de persoonlijkheid. Wanneer je in staat bent om mensen veranderingen te leren waardoor ze weten hoe ze zaken in hun leven beter kunnen aanpassen, heeft het zin om te onderzoeken hoe de persoonlijkheid in elkaar steekt. Zonder deze vervolgstap blijft het allemaal in het luchtledige hangen, of erger nog gaat men op basis van beperkt zelfinzicht het negatieve gedrag extra benadrukken en vaster zetten. Daarom is het goed om steeds bewust te zijn van de vraag of iets je helpt om meer persoonlijke vrijheid te krijgen of juist niet. Ik zou alleen het eerste doen en het laatste laten, want het universum is ook van jou. Ook jij hebt recht op een volwaardig en gelukkig leven.